PORADY – Byliny

14 lata temu

To zielne rośliny wielo­let­nie, zimu­jące w grun­cie i wyras­ta­jące ponownie każdego roku. Ich pędy nadziemne, po wyda­niu kwiatów i nasion, zwykle zasy­chają, a żywe pozostają organy podziemne (korze­nie, kłącza lub rozłogi). Niek­tóre z bylin nie tracą ulist­nienia jesienią. Są to byliny zimozielone.

Wybór bylin jest olbrzymi. Każda z roślin ma swoje wyma­gania co do gleby, stanowiska, tem­per­atury. Dla każdego ogrodu można dobrać byliny, które będą dobrze ros­nąć, nawet jeśli jest to miejsce o ekstremal­nych warunk­ach: bardzo suche i jałowe, sil­nie nasłonecznione albo sil­nie zacienione i podmokłe. Najbardziej trady­cyjnym sposobem wyko­rzys­ta­nia byliny jest rabata, na której sadzi się wybrane gatunki i odmi­any poje­dynczo lub gru­pami różnej wielkości. Można byli­nami obsadzać więk­sze powierzch­nie ogrodu, zastępu­jąc w ten sposób trawnik.

Wyma­gania bylin nie są bardzo trudne do spełnienia, ale miejsce ich sadzenia musi być bardzo staran­nie przy­go­towane, wszak będą ros­nąć w tym samym miejscu przez kilka, a może nawet kilka­naś­cie lat. Najważniejsze jest usunię­cie chwastów trwałych (perzu, mniszka, poda­grycznika itp.), organ­iczne nawoże­nie (kom­post, obornik, nawóz zielony) i głębokie przekopanie.

Czas sadzenia bylin przy­go­towanych w szkółce w pojem­nikach roz­ciąga się na prawie cały sezon wege­ta­cyjny. Najlep­szym jed­nak okre­sem jest wiosna, choć także sadze­nie w sierp­niu, wrześniu, a nawet w październiku daje dobre wyniki. Byliny sad­zone w okre­sie późno­je­si­en­nym powinny być jed­nak zabez­pieczane na czas zimy przed zbyt­nim przemarzaniem.

Gęs­tość sadzenia zależy od siły wzrostu, charak­terysty­cznej dla gatunku i odmi­any. Na 1 metrze kwadra­towym sadzi się:

  • 4 rośliny gatunków wyras­ta­ją­cych na wysokość 12 m,
  • 810 roślin wyras­ta­ją­cych na 0,61 m,
  • 1215 roślin wyras­ta­ją­cych na 2530 cm,
  • 2540 roślin mniejszych od 25 cm.

Najważniejsze zabiegi pielę­gna­cyjne to odch­waszczanie, podle­wanie, usuwanie przek­wit­nię­tych kwiatostanów i ści­nanie zaschnię­tych części nadziem­nych po skońc­zonej wege­tacji. Po kilku lat­ach uprawy niek­tóre z bylin wyma­gają odmłodzenia, pole­ga­jącego na ich wykopa­niu, odd­zie­le­niu części najs­tarszych, porażonych przez choroby i zamier­a­ją­cych, a posadze­niu tylko młodych i zdrowych przyrostów.

Ważny jest właś­ciwy dobór gatunków i odmian bylin dla określonych warunków i celów.

Byliny na rabaty w miejs­cach słonecznych, umi­arkowanie wilgotnych:

  • Astry (Aster dumo­sus. A. novae-​angliae, A. novi-​belgii) – kwiaty białe, niebieskie, różowe, lila, fio­le­towe, VIII –X; wys. 25100 cm;
  • Pysznogłówka (Monarda) – kwiaty białe, różowe, czer­wone, pur­purowe, VII-​VIIl; wys. 100150 cm;
  • Ostróżka (Del­phinium) – barwa kwiatów: biała, niebieska, lawen­dowa, różowa, fio­le­towa, Vl-​VIII; wys. 120180 cm;
  • Dzielżan (Hele­nium) – barwa kwiatów: żółta, pomarańc­zowa, czer­wona, brą­zowa, także dwubar­wne, VIII-​IX; wys. 100150 cm;
  • Słoneczniczek (Heliop­cis) – barwa kwiatów: żółta, Vll-​IX; wys. 80140 cm;
  • Rud­beckia (Rud­beckia cpeciosa) – barwa kwiatów żółta, VIII-​X; wys. 5070 cm;
  • Piwo­nia (Paen­nia) – barwa kwiatów: biała, różowa, czer­wona, VI; wys. 50100 cm;
  • Kosa­ciec (Iris bar­bata) – nie­zlic­zone barwy, VI; wys. 50100 cm;
  • Łubin (Lupi­nus) – barwa kwiatów: biała, żółta, różowa, czer­wona, niebieska, także dwubar­wne, Vl; wys. 100150 ;
  • Trzykrotka (Trudes­cantia) – barwa kwiatów: biała, różowa, niebieska, pur­purowa, V-​IX; wys. 5080 crn;
  • Przymiotno (Erigeron) – barwa kwiatów: biała, różowa, niebieska, fio­le­towa, VI-​V; wys. 4060 cm;

Byliny na rabaty w miejs­cach pół­cienistych, dość wilgotnych:

  • Tawułka (Astilbe) – barwa kwiatów: biała, różowa, czer­wona, lila, V 1-​V I1I; wys. 40100 cm;
  • Orlik (Aquile­qia) – barwa kwiatów:- biała, żółta, różowa, czer­wona, niebieska, fio­le­towa, także dwubar­wne, V-​V1; wys. 5070 cm
  • Omieg (Duron­icum ori­en­tale) – barwa kwiatów żółta, V; wys. 4050 cm;
  • Ser­duszka (Dicen­tra .spec­tat­bilis) – barwa kwiatów różowo-​buta, V-​VI; wys. 6080 cm;

Byliny do ogrodu skalnego w miejs­cach słonecznych i suchych:

  • Krwawnik (Achil­lea ager­at­i­fo­lia) – kwiaty białe, Vl-​VII; 1020 cm;
  • Goździk (Dianthus plumar­ius) – barwa kwiatów: biała, różowa, czer­wona, VI-​VII; wys. 2030 cm;
  • Wilczom­lecz (Euphor­bia myrsinites) – kwiaty żół­tozielone, V; deko­ra­cyjne ulist­nie­nie; wys. 40 cm;
  • Mokrzyca (Min­uar­tia lar­i­ci­fo­lia) – kwiaty białe, VI-​VII; wys. 1020 cm;
  • Mydl­nica (Sapunaria x oli­vana) – kwiaty różowe, VI; wys. 5 cm;
  • Skalnica (Sax­ifraga pan­ic­u­lata) – kwiaty białe, V-​Vl; wys. 30 cm, ozdobne rozetki szarych liści;
  • Rojnik (Sem­per­vivum) – efek­towne rozetki liś­ciowe, zielone, czer­wone, brą­zowe lub dwubarwne;
  • Roz­chod­niki (Sedum) – wiele gatunków i odmian o najróżniejszych for­mach, kwiaty białe, różowe, żółte, liś­cie zielone, niebieskawe, czer­wone lub pstre;
  • Macierzanka (Thy­mus) –barwa kwiatów: biała, różowa, karmi­nowa, VI; wys. 515 cm, liś­cie zielone, stare, żółte lub pstre

Byliny jako rośliny okry­wowe, zadar­ni­a­jące w miejs­cach słonecznych:

  • Ukwap (Anten­naria) – kwiaty białe lub różowe, Vl; wys. 15 cm, sre­brzyste ulistnienie;
  • Rogown­ica (Cerastium bieber­steinii) – kwiaty białe, Vl; wys. 20 sre­brzys­to­bi­ałe ulistnienie;
  • Poziornkówka (Duch­es­nea) – kwiaty żółte, całe lato; wys.10 cm, deko­ra­cyjne, czer­wone owoce jak poziomki;
  • Bodziszki (Gera­nium rnacr­or­rhizum, G.sanguineum) – barwa kwiatów: biała, różowa, fio­le­towa, V-​VI; wys. 1040 cm;
  • Kocim­iętka (Nepeta) – kwiaty lawen­dowe, VI-​VIII; wys. 40 cm, sza­roniebieskie ulistnienie;
  • Czyś­ciec (Stachys byzan­tina) – kwiaty różowe, VI-​VII; wys. 3040 cm, białos­re­brzyste wełniste liście

Byliny jako rośliny okry­wowe w miejs­cach cienistych:

  • Marzanka (Gal­ium odor­a­tum) – kwiaty białe, V-​VI; wys. 1530 cm;
  • Bluszczyk (Gle­choma) – kwiaty niebieskofi­o­le­towe, V-​IV; wys. 10 cm, także odmi­ana o liś­ci­ach białoobrzeżonych;
  • Funkia (Hosta)- kwiaty białe i lila, VI-​VII; wys. 4060 cm, liś­cie zielone, niebieskawe, żółte, biało-​zielone, żółto-​zielone;
  • Gajowiec (Lami­as­trum ‘Flo­rentinum’) – kwiaty żółte, V; wys. 30 cm, deko­ra­cyjne pstre liście;
  • Bar­winek (Vinca rni­nor) – barwa kwiatów: niebieska, biała, bordo. IV-​V; wys. 1020 cm, liś­cie zielone lub biało obrzeżone. zimozielone;
  • Prag­nia (Wald­steinia ter­nata) – kwiaty żółte, IV; wys. I5 cm liś­cie zimozielone;

Więcej wiado­mości na temat bylin znaleźć można w książce Jacka Marcinkowskiego pod tytułem „Byliny ogrodowe” wydanej przez PWRiL.